Nikt się nie dziwi, że zabytkowy Toruń od lat przyciąga filmowców. Można jedynie zastanawiać się, dlaczego miasto o takich walorach zagościło na ekranie tak rzadko ? Odpowiedź jest prosta: położenie. Gdyby leżało np. pomiędzy Łodzią a Warszawą ekipy filmowe zadomowiłyby się tam na stałe.
&. Wiele osób jest przekonanych, że kultowy film “Prawo i pięść“[ 1964] był realizowany zgodnie z fabułą na Ziemiach Odzyskanych. Właśnie, że nie. Głównym plenerem było Stare Miasto w Toruniu, w tym Rynek Nowomiejski[ fotografia]. Poza tym realizatorzy ustawili kamerę w Koronowie, Ciechocinku i Chełmży. Do niebywałego sukcesu tego obrazu przyczyniła się również wyborna gra aktorów, w tym Gustawa Holoubka, Wiesława Gołasa, Zofii Mrozowskiej, Zdzisława Maklakiewicza i Jerzego Przybylskiego. Ale chyba najwięcej dla utrwalenia w pamięci widzów tego filmu zrobiła przepiękna ballada Agnieszki Osieckiej zaśpiewana przez Edmunda Fettinga.
&. Od wojny mija już prawie 80 lat, a twórcy wciąż sięgają po jej wątki. Tak też jest w przypadku filmu “Filip” z 2022 roku w reżyserii Michała Kwiecińskiego W roli głównej – młodego Żyda, który próbuje ocalić życie wbrew temu, co się dzieje dookoła niego – pojawia się Eryk Kulm, towarzyszą mu aktorzy zagraniczni i polscy, a wśród nich Hanna Śleszyńska i Robert Więckiewicz. Zdjęcia realizowano we Wrocławiu[ ulica Szajnochy, Plac Uniwersytecki, Villa Colonia przy ul. Rapackiego], w Jeleniej Górze[ basen przy ul. Sudeckiej], w pałacu w Bożkowie] oraz w Toruniu na ulicach: Panny Marii, Strumykowa, Przedzamcze, Małe Garbary, Szeroka i Podmurna – fotografia.
&. W połowie lat 80.XX wieku filmowcy mogli zaprezentować trochę inne spojrzenie na tzw. umacnianie władzy ludowej w latach 40. Dowodem na to jest film Wojciecha Wójcika “Sam pośród swoich“. Tutaj żołnierze z lasu nie są ” zaplutymi karłami reakcji”, a jedynie ludźmi błądzącymi, którzy nie odczytują ducha czasu. Pojawia się nawet scena aresztowania byłego żołnierza AK służącego w Ludowym Wojsku Polskim. Głównego bohatera sugestywnie zagrał Jan Jankowski, dobre role stworzyli też Artur Barciś, Jerzy Trela i Janusz Bukowski. Miejsce realizacji miejskich sekwencji to Toruń[ fotografia], te pozostałe powstały prawdopodobnie na Ziemi Łódzkiej.
&. W czasach PRL tylko pozornie obywatele byli tak samo zamożni. Zawsze byli bogatsi od innych i biedniejsi od pozostałych. O takiej właśnie sytuacji opowiadają obie nowele filmu Janusza Nasfetera “Kolorowe pończochy” [ 1960]z udziałem samej Heleny Grossówny – przedwojennej gwiazdy. Na ekranie pojawiają się też gwiazdy z przyszłości w osobach Gustawa Holoubka i Jana Machulskiego. Na razie są na progu karier aktorskich. Plenerem jest Stare Miasto w Toruniu, a konkretnie Brama Mostowa, Rynek Nowomiejski, brzeg Wisły i ulice: Ciasna, Szewska Podmurna i Piekary – fotografia.
&. Dwa lata po “Kolorowych pończochach” Janusz Nasfeter nakręcił kolejny film o dzieciach. I niekoniecznie dla dzieci. Bardziej dla dorosłych. Mowa o produkcji “Mój stary” [ 1962] , gdzie w obsadzie obok Heleny Grossówny znalazła się inna gwiazda kina przedwojennego, a mianowicie Adolf Dymsza. Plus całe zastępy dzieci. Zdjęcia zrealizowano przeważnie w Toruniu na Starym Mieście, na ulicach Most Pauliński, Wielkie Garbary, Prosta, Wysoka, Podmurna, Przedzamcze, Szewska – fotografia, a także w okolicach Mostu Piłsudskiego. Część epizodów powstała w Warszawie na ulicach Chmielna i Hoża oraz w Gdyni.
&. “Rok spokojnego słońca“. Tytuł filmu Krzysztofa Zanussiego z 1984 roku jest mocno przewrotny, gdyż akcja toczy się na tzw. Ziemiach Odzyskanych, gdzie akurat tuż po II wojnie o spokój było najtrudniej. Na tym tle rozgrywa się niespełniona miłość Polki[ Maja Komorowska] i Amerykanina z misji wojskowej[ Scott Wilson] . Skąd Jankes w polskiej produkcji? Otóż film powstał w koprodukcji z wytwórniami z Nowego Jorku i Berlina Zachodniego. To pozwoliło na rozmach w pokazaniu sprzętu i wykorzystanie pleneru w USA. Ale większość zdjęć wykonano w Polsce w Grudziądzu[ w dawnym klasztorze Jezuitów] w Chełmnie, a zwłaszcza w Toruniu[ ulice: Świętego Jakuba, Podmurna, Most Pauliński, Dwór Artusa – fotografia].
&. “Jeszcze nie wieczór” Jacka Bławuta z 2008 roku w zamierzeniu jest filmem optymistycznym, budującym, zachęcającym do działania i aktywności do końca. Niby tak, ale ja jednak widzę paskudną starość aktorów, których znam i lubię z czasów ich świetności[ zwłaszcza Teresa Szmigielówna i Wieńczysław Gliński]. Byli wtedy młodzi, ładni, w pełni sił. Aż chciało się na nich patrzeć. Dzisiaj niestety nie. Podstawowym plenerem jest Dom Aktora Weterana w Skolimowie pod Warszawą, ale kiedy napędzający akcję[ Jan Nowicki] wychodzi do miasta znajduje się w odległym o ponad 200 kilometrów Toruniu. I tam powstało sporo materiału, a konkretnie na Moście Piłsudskiego, przy Teatrze im. Wilhelma Horzycy[ Plac Teatralny], w Piwnicy pod Aniołem[ Ratusz Staromiejski] oraz na uliczkach Starego Miasta: Ciasnej, Flisackiej, Bankowej, Pod Krzywą Wieżą, a także Piekary w i przy Okrąglaku i Spichrzu Gotyckim – fotografia. A tak w ogóle to operator kamery powinien dostać za swą pracę Oskara.
