Plenery filmowe w Krakowie
Kraków ma wymarzone warunki do kręcenia filmów, gdyż nie był zniszczony w czasie wojny. Poza tym ma architekturę z różnych epok i stylów, co pozwala umieścić w nim akcję od średniowiecza do współczesności. Dlatego reżyserzy tak chętnie tu zaglądają.
Niniejszy wpis jest uzupełnieniem wpisu “Plenery filmowe w Polsce” – największej ogólnopolskiej bazy ze zdjęciami.
&. Filmy kręcone w Krakowie[ fotografia] to temat rzeka. Piękne, zabytkowe miasto przyciąga od lat reżyserów z równą siłą jak turystów. Spośród ponad 90 filmów tu kręconych absolutnie na pierwszym miejscu wymieniam “Jak być kochaną” z 1962 r., gdyż uważam go za jeden z najlepszych w polskiej kinematografii, a odtwórczyni głównej roli – Barbara Kraftówna – powinna dostać za nią Oscara. Na pochwały zasługują też inni aktorzy, jak Zbigniew Cybulski, Wieńczysław Gliński, Artur Młodnicki czy Zdzisław Maklakiewicz. Pięknym obrazom towarzyszy muzyka z “Jeziora łabędziego” Piotra Czajkowskiego.
&. Na uwagę zasługuje także mało znany, a osadzony w krakowskich plenerach film “Dziewczyna z dobrego domu” z 1962 roku w reżyserii Antoniego Bohdziewicza. Główną rolę żeńską zagrała w nim Krystyna Stypułkowska, pamiętna Pelagia z klasycznego dzieła Wajdy “Niewinni czarodzieje”[ patrz Warszawa]. W tych sylwestrowo – noworocznych perypetiach miłosnych partnerują jej Ignacy Gogolewski, Tadeusz Janczar i Jerzy Przybylski. Na ekranie pojawia się tez Piotr Skrzynecki z “Piwnicy pod Baranami”. Zaś wszędzie wokół widać uroki statecznego Krakowa, w tym Rynek Główny[ fotografia].
&. “Ciało” z 2003 roku to zwariowana komedia ze zwłokami w roli głównej. Wbrew tytułowi “bohaterem” nie jest tylko jedno ciało lecz kilka i często zamieniają się miejscami. Przy okazji dokonują się porachunki gangsterskie i małżeńskie , pojawiają się zawodowe zabójczynie[ w wieku 60 i 10 lat!] i dość frywolne zakonnice . A w tym wszystkim plątają się czterej przypadkowi panowie w dwóch parach[ Tomasz Karolak i Zbigniew Zamachowski oraz Robert Więckiewicz i Cezary Kosiński] , nakręcając akcję i czyniąc ją jeszcze bardziej śmieszną. Zdjęcia nakręcono w Sopocie, Warszawie i Krakowie – m.inn. na peronach Dworca Głównego i w okolicach Sukiennic[ fotografia].
&. Kraków z lat 60. XX wieku oglądamy też w filmie “Drugi człowiek” Konrada Nałęckiego. Tłem dla historii o problemach z porozumieniem i zrozumieniem się jest Nowa Huta i Stare Miasta, a tam m. inn. ulica Grodzka[ fotografia]. Obsadę pary głównych bohaterów powierzono Wandzie Koczeskiej i Janowi Machulskiemu. Ona jest konserwatorką dzieł sztuki, on byłym więźniem, który został ukarany za wypadek w hucie. Po wyjściu na wolność nie może znaleźć sobie pracy i to jest źródłem ich wspólnych problemów. Wśród obsady aktorskiej można zobaczyć Teresę Tuszyńską, Barbarę Wrzesińską, Zdzisława Mrożewskiego, a także artystów słynnej “Piwnicy pod Baranami” – Piotra Skrzyneckiego, Wiesława Dymnego i Krystynę Zachwatowicz.
&. Jeżeli ktoś zrezygnuje po kwadransie z oglądania “Milczących śladów” będzie miał sporo racji. Wszak obraz Zbigniewa Kuźmińskiego z 1961 roku opowiada jednostronnie o walkach z tzw. bandami po 1944 roku. Ale kto wytrwa dalej będzie mógł zobaczyć prawdziwy gwiazdozbiór napędzający akcję całkiem udanego dramatu sensacyjnego. Na zachętę kilka nazwisk. Panie: Barbara Horawianka, Irena Laskowska, Janina Traczykówna. Panowie: Józef Nowak, Witold Pyrkosz, Henryk Bąk. Jak i tego będzie za mało to dorzucę jeszcze utrwalony na taśmie nostalgiczny obraz Pienin, Dunajca i Krakowa[ tu np. ulica Grodzka – fotografia] z początku lat 60. XX wieku. Powinno wystarczyć.
&. Serial “Z biegiem lat, z biegiem dni” z 1980 roku opowiada historię dwu rodzin krakowskich na przełomie XIX i XX wieku. Co ciekawe, reżyserzy – Andrzej Wajda i Edward Kłosiński – nakręcili swe dzieło nie na podstawie jednego pierwowzoru literackiego, jak to zwykle bywa. Kanwą były utwory aż 8 pisarzy! Na planie filmowym pojawiło się kilkudziesięciu aktorów, zarówno ci, których nazwiska widzom niewiele mówią, jak sławy o znanych wszystkim twarzach, jak Teresa Budzisz – Krzyżanowska, Anna Polony, Jerzy Bińczycki czy Jan Nowicki. W tle tych rodzinnych perypetii pojawia się oczywiście Kraków, m.inn. ulica Floriańska[ fotografia].
&. Grywający kiedyś rolę papieża Piotr Adamczyk coraz lepiej sprawdza się w roli kłamcy, wiarołomcy i bałamuta[ patrz wpis niżej]. A ostatnio także bigamisty, jak w filmie “Mayday” z 2019 roku w reżyserii Sama Akina. A jego filmowe dwie żony? Obie ponętne, bo odtwarzane przez Annę Dereszowską i Weronikę Książkiewicz. Ale i tak niekwestionowanym królem planu jest fajtłapowaty – milicjant policjant. Kto to taki? Andrzej Grabowski! Akcja tej miłosno – kryminalnej historyjki toczy się w Warszawie i Krakowie – tam w okolicach Kościoła Mariackiego[ fotografia].
&. W filmie “Podwójne życie Weroniki” z 1991 roku w główną, podwójną rolę wcieliła się francuska aktorka Irene Jacop. Zresztą cała obsada była mieszana; z polskich aktorów wymienić należy Kalinę Jędrusik, Władysława Kowalskiego i Aleksandra Bardiniego, który – jako ceniony wykładowca sztuki aktorskiej – mógł tym samym praktycznie zademonstrować o co w tym fachu chodzi. Produkcja, zrealizowana przez Krzysztofa Kieślowskiego, okazała się sukcesem międzynarodowym, m.inn. na festiwalu w Cannes. Zdjęcia zrealizowano m.inn. na krakowskim rynku[ fotografia].
&. Producentom komedii romantycznych chyba wyczerpała się pomysłowość skoro sięgnęli do sprawdzonego wzorca zachodniego i nakręcili “Mayday” [2019]. Treścią są komplikacje bigamistyczne Jana Kowalskiego[ Piotr Adamczyk], z których próbuje się wyplatać przy pomocy kolegi[ Adam Woronowicz], a wszystko po to, aby żadna z żon[ Weronika Książkiewicz i Anna Dereszowska] nie dowiedziały się o swoim istnieniu. Jak to wypadło? Jak każdy ograny temat. Plenery to Warszawa[ Tor wyścigów konnych na Służewcu] oraz Kraków[ okolice Kościoła Mariackiego – fotografia i “Crystal palace” przy ul. Świętego Jana 2/IV.
&.Sztuką jest zrobić dobrą komedię . Nawet jak się ma pod ręką dobry scenariusz i aktorów z górnej półki, bo Piotr Adamczyk i Adam Woronowicz z pewnością do nich należą. W filmie “Święty interes ” występują w roli braci, dziedziczący po ojcu starą warszawę, która ponoć należała do biskupa Karola Wojtyły, Auto ma teoretycznie dużą wartość, co ma akurat znaczenia dla każdego z nich, bo obaj potrzebują pieniędzy. Film bywa śmieszny, ale z pewnością do czołówki w swej dziedzinie nie dołączył. Nakręcono go na krakowskim rynku[ fotografia] oraz w takich miejscowościach Małopolski, jak Jodłownik, Brzezowa, Dobczyce i Szczyrzyc. Początkowe sceny, które rozgrywają się w Szwecji zrealizowano raczej w Polsce, możliwe, że na jakimś nowoczesnym osiedlu w Krakowie.
&. “Kobiety bez wstydu” z 2016 roku to ostatni film zasłużonego na wielu polach dla polskiej kinematografii Witolda Orzechowskiego. Czy wniósł nim coś nowego do tematu relacji damsko męskich? Najlepiej może to ocenić każdy widz. Na ekranie zobaczy wiele kobiet o znanych nazwiskach, które reprezentują różne epoki naszego kina, a także zróżnicowane plenery. Najpierw jest zagraniczny w Wiedniu, a potem kilka krajowych. Najwięcej zdjęć powstało w Krakowie, a dokładniej na Rynku Głównym – fotografia, w okolicach Wawelu czy w “Grand Hotelu” przy ul. Sławkowskiej. Akcja rozgrywa się też w Szczecinie[ Cmentarz Centralny na Gumieńcach, Wały Chrobrego, Bulwar Elbląski] oraz w Świnoujściu[ na plaży przy wiatraku i na promie “Bielik], a także na wyspie Wolin i w Piasecznie.
&. To się wcale tak często nie zdarza, by dwóch podstarzałych twórców – reżyser Stanisław Różewicz[ 49 lat] i scenarzysta Kornel Filipowicz[ 59] – dało radę zrobić udany film o młodzieży. Taki, który pokazywałby ich autentyczne nadzieje, obawy oraz szukanie własnych dróg i prawdziwych autorytetów. Chodzi o film “Szklana kula” z 1972 roku. Jeżeli chodzi o aktorów to występuje w nim też podobny dualizm[ młodzi – starzy]. Z jednej strony mamy tych na początku kariery, jak Małgorzata Potocka, Joanna Żółkowska, Krzysztof Stroiński. Z drugiej, tuzów z dorobkiem, i to dużym. Wystarczy kilka nazwisk: Irena Netto, Helena Dąbrowska , Aleksander Sewruk, Franciszek Pieczka. Wszyscy razem[ rzecz jasna przy pomocy Wojciecha Kilara] zrobili dzieło, które nie zestarzało się po ponad półwieczu. Jest to jeden z najbardziej krakowskich filmów. Akcja toczy się przeważnie na Rynku Głównym[ fotografia], a także na Wawelu, Moście Dębnickim i w Galerii Krzysztofory przy ulicy Szczepańskiej. Podczas wypadu za miasto plenery zapewniły droga[ obecnie Nr 94] w stronę Tarnowa i rzeka Raba.
&. Film nosi tytuł “Uwikłanie”[ 2011] , ale kto wie czy nie bardziej odpowiedni byłby “Bezsilność” . Otóż właśnie z poczucia braku możliwości osiągnięcia sprawiedliwości prawnej bierze się ostateczne rozwiązanie, zastosowane przez parę głównych bohaterów granych przez Maję Ostaszewską i Marka Bukowskiego. Kolejną świetna rolę na swym koncie zanotował Andrzej Seweryn, jako czarny charakter. Plenerowym tłem dla tej mrocznej historii z PRL – owskim rodowodem, nakręconej przez Jacka Bromskiego, jest Kraków[ w tym Mały Rynek – fotografia]. Jest jednak na to zbyt ładny, wyciszony i dostojny. Pewnie lepiej sprawdziłoby się tu miasto bardziej chropowate, z mrocznymi zaułkami i odpadającym tynkiem.
&. Krakowski Kazimierz[ fotografia] cieszy się ostatnio wielkim powodzeniem wśród turystów. Nic więc dziwnego, że twórcy filmu “Nie kłam, kochanie” z 2008 roku umieścili tu część akcji tej uroczej komedii romantycznej. Właśnie to nastrojowe otoczenie pozwala parze głównych bohaterów zbliżyć się do siebie. A role te powierzono Marcie Żmudzie Trzebiatowskiej i Piotrowi Adamczykowi. Ten ostatni potwierdził tym samym swą wielką warsztatową wszechstronność, gdyż okazał się przekonywujący zarówno jako notoryczny łgarz, jak i Jan Paweł Święty. Ciotkę z Anglii zagrała Beata Tyszkiewicz i udowodniła, że wciąż jest w aktorskiej formie.
&. Film “Daleka jest droga” wyszedł spod reżyserskiej ręki Bohdana Poręby, który zadbał od dobrą obsadę. Wystarczy kilka nazwisk: Maria Wachowiak, Wanda Koczeska oraz dwóch Janów – Machulski i Świderski. Jednak najbardziej w pamięć wpada Henryk Bąk, który po raz kolejny udowadnia, że role w mundurze odgrywa jakby był prawdziwym żołnierzem. Ciekawostką jest występ niemieckiej aktorki o polskich korzeniach Christine Laszar urodzonej przed wojną w Prusach Wschodnich. Treścią filmu jest los członków Armii Polskiej na Zachodzie postawionych w 1945 roku przed dylematem: zostać czy wrócić? . Zdjęcia powstały na Mazowszu, w Krakowie[ fotografia] i na nieustalonym poligonie, być może w Żaganiu, bo czołgów jest sporo. Na ekranie widać też Czorsztyn, zamek w Niedzicy i Dunajec.
&. Jak się ogląda film “Weryfikacja” z 1986 roku człowiek zastanawia się czy to film polityczny czy sensacyjny, a może jedno i drugie. Tak czy inaczej jest nieudany. Na plus zapisać należy muzykę Przemysława Gintrowskiego i ciekawe zdjęcia zimowe. Minusów jest więcej: mało przekonywująca fabuła, dłużyzny, no i męczący się w swych rolach aktorzy. A kto się tam pewnie pojawił, i pewnie chce o tym występie zapomnieć? Kwiat polskiego aktorstwa: Marek Kondrat, Jan Englert, Adam Ferency, Marek Lewandowski i… sam Gustaw Holoubek. Panie też z najwyższej półki: Maria Pakulnis, Dorota Pomykała, Anna Kazimierczak oraz grająca i Śpiewająca Magda Umer. Film nakręcono na Śląsku, w Warszawie i Placu Nowym na krakowskim Kazimierzu [fotografia].
&. “Ocalić miasto” . Filmowcy późno wzięli się za temat zdobycia Krakowa w 1945 roku przez Armię Radziecką, bo dopiero 30 lat po wojnie. Ale za to zrobili to z rozmachem, gromadząc na planie sporo wojska i uzbrojenia w tym słynne |Katiusze”. Ponadto zaangażowano aktorów polskich, niemieckich i radzieckich, w tym Aleksandra Bielawskiego, który niemal skopiował scenę rozbrajania ładunków wybuchowych znaną z “Czterech pancernych i psa”. Reżyser, Jan Łomnicki, nakręcił całkiem udaną fabułę, choć raczej nie do końca zgodną z faktami. Nie obyło się też bez ideowej konfrontacji akowców i alowców z wyraźnym wskazaniem na rację tych drugich. No, ale chyba nie dało się inaczej w środku PRL. Największym plenerem jest gród Kraka, ale na ekranie raczej niewiele jest znanych miejsc poza Wawelem, Rynkiem Głównym, Bramą Floriańską[ fotografia] i Kopcem Kościuszki. Dominuje brzydsza twarz Krakowa z zaniedbanymi ulicami, paskudnymi zakamarkami, ciemnymi podwórzami i dachami.
&. “Szyfry” nakręcił w 1966 roku mistrz budowania nastroju Wojciech Jerzy Has . Przy pomocy Krzysztofa Pendereckiego, którego muzyka harmonijnie współgra z melancholijnym obrazem. Film opowiada o poszukiwaniu śladów zaginionego[ zamordowanego? ] syna przez ojca, który przyjechał w tym celu z Londynu. Tę rolę genialnie zagrał Jan Kreczmar, a partneruje mu Zbigniew Cybulski. Przy rozwiązywaniu rodzinnej zagadki pomagają im Irena Eichlerówna, Barbara Kraftówna, Ignacy Gogolewski, Janusz Kłosiński, Kazimierz Opaliński i Wacław Kowalski. Większość zdjęć nakręcono w Krakowie – na Rynku Głównym, w kamieniołomie Libana, ulicach Grodzkiej, Skałecznej, Szczepańskiej, Dworcu Głównym PKP oraz w pobliżu Kościoła Na Skałce[ fotografia].
&. Ponad 50 międzynarodowych nagród, w tym 7 Oskarów dla filmu nakręconego w Polsce! Wiadomo już, że chodzi o “Listę Schindlera” w reżyserii Stevena Spielberga z 1993 roku. W tej amerykańsko – polsko produkcji dominują aktorzy angielskojęzyczni, w tym trzy prawdziwe gwiazdy światowego formatu: Lian Neeson, Ben Kingsley i Ralph Fiennes. Z polskiej strony na ekranie pokazali się m.inn. Andrzej Seweryn, Jacek Wójcicki i Piotr Polk. Film zrealizowano w plenerach Krakowa[ w tym Dworzec Główny PKP – fotografia], ale również w Kasinie Wielkiej, Oświęcimiu – Brzezince i Skarżysku – Kamiennej.
&. “Podróż do śmierci” [ 1996] to przykład udanej współpracy polsko – niemieckiej w dziedzinie kinematografii. Spod ręki reżysera Wolfganga Panzera wyszedł ciekawy film sensacyjny, momentami zabawny , a przede wszystkim bazujący na sąsiedzkich uprzedzeniach i stereotypach. Co ciekawe, obie strony wkomponowały go w popularne seriale : w Polsce to “Ekstradycja” w Niemczech – “Miejsce zbrodni”. Akcja toczy się po obu stronach Odry – w Dreźnie i okolicach oraz na Podhalu, w Dolinie Prądnika i Krakowie[ Rynek Główny, Dworzec PKP – fotografia]. Czołowe role objęli Peter Sodann oraz Marek Kondrat. Szkoda, że nie kontynuowano tej współpracy.
&. W filmie “Jowita” widać wyraźnie, że Janusz Morgenstern postanowił zbliżyć się do swego najlepszego filmu. Wszyscy wiemy jakiego. “Do widzenia, do jutra”. Ale ideał jest tylko jeden. Nie da się go powtórzyć. Co zawiodło? Scenariusz, obsada czy nadmierne nadzieje? Chyba to trzecie. A może wszystko po trochu. Ale to nie jest zły film. Ratuje go obsada. Bo nie da się zepsuć czegoś jak się ma Olbrychskiego, Cybulskiego, Jędrusik, Wodecką i Fogla choćby w epizodzie. I ma się za plecami Matuszkiewicza, który wyczarował muzykę jak ze snu, która napędza akcję. No i krakowskie plenery. Na ekranie widać okolice Barbakanu – fotografia. Bramy Floriańskiej, Bunkier Sztuki przy Placu Szczepańskim i inne miejsca najpiękniejszego polskiego miasta.
Marek Marcola